KONTRASEPTİFLER HAKKINDA MİTLER!
Prof. Dr. Teksen Çamlıbel
Kadın Doğum ve Jinekolog
Kontraseptifler tıptaki gelişmelere paralel olarak önemli ölçüde gelişmiştir. En yüksek koruma ve en düşük yan etkiye sahip bir hap geliştirmek için çalışmalar devam etmektedir. Kontraseptifler dünyada yaklaşık elli yıldır, ülkemizde ise yıllardır kullanılmaktadır. Bununla birlikte, insanların hala doğum kontrol haplarının olumsuz etkileri hakkında yeterli bilgiye sahip olmadıklarını gözlemliyoruz. Birçok kadın, gerekli olduğu durumlarda bile bu ilaçlardan kaçınır. Bu nedenle amacımız, hastalarımızdan sıklıkla duyduğumuz sorular ve kontraseptifleri bırakmalarına neden olan aynı sorular üzerinden en son tıbbi çalışmaları değerlendirmektir.
- Doğum kontrol hapları hormonları etkiler mi?
Kontraseptifler bir dereceye kadar östrojen ve progesteron içerir. Bunlar yıllar boyunca geliştirilmiş ve insan hormonlarına benzer şekilde hareket etmek amacıyla sentetik olarak üretilmiştir, böylece hormonal düzene müdahale etmezler. Aksine hormonal bozukluğu olan kadınlara belli bir denge getirirler. Düzensiz adet kanaması olan hastalar tarafından alınması durumunda düzenli kanamalara yardımcı olurlar. Ayrıca, bir yan etki olmayan kanama miktarını azaltmaya da yardımcı olurlar. Bu sayede bazı hastalarda masif kanamaların önüne geçerler. Piyasadaki doğum kontrol hapları birbirine çok benzer, ancak her biri farklı hormonlar içerir. Doktorunuz en uygun olana karar vermenize yardımcı olacaktır.
- Doğum kontrol hapları kilo aldırır mı?
Doğum kontrol haplarının erken dönemlerde su tutulması nedeniyle iştah artışına ve hafif kilo alımına neden olduğunu kabul ediyoruz; ancak uzun vadede kilo alımına neden olmadığı kabul edilmektedir. Bu nedenle ilk aylarda bu tür değişiklikler nedeniyle lütfen doktorunuza danışmadan ilaçlarınızı kesmeyiniz ve ilaçlarınızı alırken sağlıklı beslenmeye ve aktif bir yaşam sürmeye özen gösteriniz.
– Doğum kontrol hapları yumurtalık kistlerine neden olur mu?
Yumurtalık kistlerine birçok şey neden olabilir, ancak yumurtayı içeren kesenin (follikülün) açılmaması ve yumurtayı bırakmaması durumunda gelişen folikül kistleri iyi huyludur. Birkaç ay izlenirlerse otomatik olarak gerilerler. Doktorlar sıklıkla, folikül kistlerinin gerilemesi veya kaybolması için doğum kontrol hapları reçete eder. Bu nedenle doğum kontrol hapları yumurtalık kistlerine neden olmaz, aksine bazılarının tedavisinde faydalı olabilir.
- Doğum kontrol hapları istenmeyen tüy büyümesine neden olur mu?
Doğum kontrol hapları hormonlar içerir ve istenmeyen tüy büyümesine neden olan hormonları bastırır. İstenmeyen tüy büyümesine neden olmazlar. Aksine, istenmeyen tüylerden muzdarip bazı kadınlar bunu önlemek için doğum kontrol hapları alır.
– Doğum kontrol hapı kullanmak, hamilelik şansım daha mı düşük?
Kontraseptiflerin etkileri yalnızca kullanım süreleriyle sınırlıdır; başka bir deyişle, ilacı bıraktıktan sonra etkisizdirler. Ancak doğum kontrol hapı alan kadınların %1'i belli bir süre sonra kaybolacak olan adet görmeme sorunu yaşayabilir. Özetlemek gerekirse, doğum kontrol haplarının, bıraktıktan sonra hamilelik veya adet düzensizliklerine daha düşük bir şansa neden olmayacağını söyleyebiliriz.
- Doğum kontrol hapları kansere neden olur mu?
Bu soruyu cevaplamak için her bir kadın genital organını tartışmamız gerekiyor:
ENDOMETRİYAL KANSER: Çalışmalar, doğum kontrol hapı kullanan kadınların, kullanmayan kadınlara kıyasla endometrium kanseri riskinin daha düşük olduğunu göstermiştir. Kontraseptifler düzenli ve dengeli miktarda östrojen ve progesteron hormonları içerdiğinden, endometriumun düzenli olarak büyümesine ve boşalmasına yardımcı olur, bu nedenle kanser riski daha düşüktür.
YUMURTALIK KANSERİ: Doğum kontrol hapları, yumurtalıkların dinlenmesine yardımcı olacak şekilde yumurtlamayı baskılayarak etkilidir. Araştırmalar, doğum kontrol haplarının yumurtalık kanseri riskini azalttığını göstermiştir.
RAHİM AĞZI KANSERİ: Bazı araştırmalar, doğum kontrol haplarının rahim ağzı kanseri riskini biraz artırdığını kanıtlamıştır. Ancak yapılan çalışmaları yeniden değerlendirdiğimizde bu kadınların zaten risk grubuna dahil olduğunu görüyoruz. Bu nedenle, doğum kontrol haplarının rahim ağzı kanseri riskini artırmadığı sonucuna varabiliriz, ancak doğum kontrol hapı alan kadınların her yıl vajinal smear testi yaptırmaları tavsiye edilir.
MEME KANSERİ: Doğum kontrol haplarının meme kanseri üzerindeki etkileri halen tartışmalı bir konu ancak günümüzde kanser riskini artırmadığını kabul ediyoruz. Aksine doğum kontrol haplarının iyi huylu meme hastalıklarının daha da gelişmesini engellediği bilinen bir gerçektir.
– Doğum kontrol hapları baş ağrısı yapar mı?
Kontraseptiflerin östrojen ve progesteron içeriği nedeniyle nadiren baş ağrısına neden olduğu bildirilmektedir, bu nedenle migreni olan kadınlar tarafından alınmamalıdır. Ancak bazı araştırmalarda, araştırmacılar baş ağrısını hafiflettiklerini gözlemlediler, bu nedenle kullanımdan sonra karar vermek en iyisidir.
– Doğum kontrol haplarını ne kadar süre kullanabilirim?
Doğum kontrol hapları menopoza kadar alınabilir. Aslında, son araştırmalar, menopoz sırasında bile bunları almanın uygun olduğunu bulmuştur. Belirli bir süre ile de sınırlı değildir, doktorunuz kabul etmedikçe ve doğum kontrolüne engel olacak bir hastalığınız yoksa yıllarca kullanabilirsiniz.
– Doğum kontrol haplarına ara vermeli miyim?
Doğum kontrol haplarına ara vermenize gerek yoktur. Kullanımları ile düzenli miktarda hormon alırsınız ve bu nedenle doğal adet döngüsü takip edilir. Organları dinlendirmek amacıyla ara verilmesi gerektiğini doğrulayan bir çalışma yoktur.
Bazı kadınlar doğum kontrol hapı alırken adet görmeme sorunu yaşayabilir, böyle bir durumda doktorunuza danışmanızı öneririz. Ya hamilelikten ya da çoğunlukla düşük dozdaki ilaçların endometriumun düzgün büyümesini engellemesinden ve akıntı kanamasına neden olmamasından kaynaklanabilir.
- Hipertansiyonlu kadınlar doğum kontrol hapı alabilir mi?
İlgili araştırmalar, hipertansiyon ilaçlarla kontrol altına alındığı sürece 35 yaşın altındaki kadınların kontraseptif alabileceğini göstermiştir.
- Kimler doğum kontrol hapı almamalıdır?
İlk olarak, herhangi bir kadın doğum kontrol hapı almadan önce bir doktora danışmalıdır. Ancak burada doğum kontrol yöntemleri için uygun olmayan koşulları ele alacağız:
- Kan pıhtılaşma bozukluğu olan veya ileri derecede varisleri olan ve varis eğilimi olan kadınlar,
- 35 yaşın üzerinde sigara içenler (günde 15'ten fazla sigara). Bir zamanlar sigara içen şu anda sigara içmeyenlerin bunları alması sorun değil,
- Karaciğer hastalığı olan kadınlar,
- Şiddetli migreni olan kadınlar.
